In ju fräiske
Kultuurwareld kon me Ljudene drepe, do slöärhaftich un touräächhooldend ju fräiske Sproake(n) un Kultuur stöäne
wollen. Jo wollen nit tou fuul ferloangje un smoals wollen jo sik nit moal ma
ju fräiske Identität ferbiende. Ju franske Psychiaterske un Skrieuwerske Lydie
Salvayre skrift deertou: “Fonsuun is wisse een Kondietsje foar een goud
Gespräk, man tou fuul Fonsuun kon skoadelk weze. Wan du nemens kritisierje wolt
un älk Woud fon älkuneen wichtich findst, wan du altied fjuntelk touheerst un
altied fjuntelk antwoudest, wan du kuut kweden altied so dääst as bäst du uural
ma ienfersteen, dan rakt et ju Gefoar dät uurswäkke die as aan Slöärder
(slöärhaftige Persoon) betrachtje.” So skrift ju noch färe. In dät Sluutwoud
skrift ju dät Persone sik eerst dan an een Identität ferbiende konnen, wan jo
sik uut dät Juk befräie konnen.
Slöärders
In do fräiske Lounde
rakt et fuul Slöärders. Persone, do ju fräiske Kultuur ma hier
semi-intellektuelle Jippeljap smoorje. Jo konnen uur ju Sproake un Kultuur
skrieuwe, man sik nit anne Identität ferbiende. Uk wan jo Seelterfräisk,
Noudfräisk of Aastfräisk Plat bale konne. Un disse Sproaken bale jo jädden, man
uurdrieuwe duurst me nit. Un bie sukke Ljudene uurdrift me gau. Jo bale al fon 'Aktivismus',
wan me ju Sproake nit as nostalgisk Relikt uut oolde Tiede sjucht. Un dät et
aal minner wädt ma ju oaine Sproake, is nit läip. Do Slöärders konnen gans goud
relativierje. Foarallen bie do fräiske Behöörden un kulturelle Organisatione
rakt et een Masse fon disse Slöärders. Ma hiere relatief grote Antaal skafje jo
nit dät , wät do maaste Sproakfräisen wichtich fiende. Do fräiske Organisatione
sunt in do fergene Jiertjaanden woaksen, man die Gruund foar hiere Eksistenz
wädt alle Dege litjerder. Dät sunt Slöärders, Persone do nit uut sik hääruut
kume wollen un sik nit ferbiende konnen. Häd dät chroniske Relativierengssyndroom
hiere Sele un Emotione uutläsked?
Wezet stolt un
emansipierje!
Ju amerikoanske
Skrieuwerske Marianne Williamson skreeuw in hieren Bestseller A Return to Love:
Reflections on the Principles of A Course in Miracles (1992): “Uus grootste
Nood is nit, dät wie uuntouräkkend sunt. Uus grootste Nood is, dät wie
uunmetelk mächtich sunt. Dät is uus Lucht, nit uus Tjuustergaid, dät uus so
boang moaket. Wie fräigje uus, wäl bän iek, mie brillant, talentiert,
fantastisk tou nammen?” Man wieruum nit? Wie mouten uus nit litjerder moakje as
wie sunt. Dät moaket uus un do Ljude, do wie ljoof häbe, uunseker. Wan wie wieze dät ju fräiske Identität fuul
wäid un fluch is, dan is dät foar uur Fräisen nit moor so stuur um juustso
stolt deerap tou wezen. Wan wie uus fon disse Nood befräie, befräie wie uur
Fräisen uk.
Dät Stöänen fon ju fräiske Identität is moralisk goud tou gjuchtfäidigjen. Et roate al Fräisen in’t 6. Jierhunnert, wät betjudt dät wie dät ‘ooldste Foulk in Noudeuropa’ sunt dät altied noch lieuwet un bestoant. Un dät is een litje Wunder in disse globalisierte Wareld.
